Elikagai transgenikoak eztabaida eta polemika gai izan dira nekazaritza eta elikadura munduan. Gai hau hobeto ulertzeko, ezinbestekoa da bere historia, bere sorreraren arrazoiak eta gure osasunean dituen ondorioak aztertzea.
Genetikoki eraldatutako elikagaien historia 1980ko hamarkadakoa da, zientzialariak laboreak genetikoki aldatzeko teknikak garatzen hasi zirenean. Komertzializatutako lehen transgeniko landareetako bat Flavr Savr tomatea izan zen 1994an, iraupen luzeagoa izateko diseinatua. Hortik aurrera, genetikoki eraldatutako hainbat labore garatu dira, hala nola, artoa, soja eta kotoia, mundu mailako nekazaritzan bere lekua aurkitu dutenak.
Zergatik daude genetikoki eraldatutako elikagaiak?
Elikagaien aldaketa genetikoa hainbat arrazoirengatik egin da. Lehenik eta behin, laboreek izurrite eta gaixotasunekiko duten erresistentzia hobetu nahi da, eta horrek pestiziden beharra murrizten du. Horrez gain, muturreko eguraldi-baldintzekiko erresistenteak diren laboreak sor daitezke, hala nola lehorteak edo uholdeak. Horrek laboreen produktibitatea eta egonkortasuna areagotzen ditu.
Beste arrazoi bat elikagaien nutrizio-kalitatea handitzea da. "Urrezko arroz" izenez ezagutzen diren arroz barietate transgenikoak garatu dira, A bitamina dutenak, bitamina horren gabezia osasun publikoko arazoa den eskualdeetan ezinbestekoa den bitamina.
Genetikoki eraldatutako elikagaien osasun-ondorioak etengabeko eztabaidagai dira. Sustatzaileek diotenez, labore hauek seguruak dira giza kontsumorako eta zorroztasunez ebaluatu direla onartu aurretik. Gainera, nabarmentzen dute genetikoki eraldatutako elikagaiek onurak izan ditzaketela pestizida kimikoekiko esposizioa murrizteko.
Hala ere, kritikariek epe luzerako izan ditzaketen ondorioei buruzko kezkak sortzen dituzte. Genetikoki eraldatutako elikagaien kontsumoak alergiekin, osasun arazoekin edo hesteetako mikrobiotaren aldaketekin erlazionatuta egon daitekeen eztabaidatu da. Garrantzitsua da ikerketa zientifiko gehienek genetikoki eraldatutako elikagaiak ez direla berez kaltegarriak osasunerako, baina ikerketak aurrera jarraitzen du.
Genetikoki eraldatutako elikagaien erregulazioa aldatu egiten da herrialdeen arabera. Nazio batzuek araudi zorrotzak dituzte homologaziorako eta etiketatzeko, eta beste batzuk, berriz, permisiboagoak. Genetikoki eraldatutako elikagaien etiketatzea gai nagusia da, kontsumitzaile batzuek jakin nahi baitute erosten dituzten produktuek genetikoki eraldatutako osagaiak dituzten.
Laburbilduz, genetikoki eraldatutako elikagaiak nekazaritzako bioteknologiaren inguruko hamarkadetako ikerketaren emaitza dira eta mundu osoko elikadura-segurtasun eta elikadura-arazoei aurre egiteko ahalmena dute. Hala ere, gizakien osasunean duen eraginari buruzko kezkak dirau, eta erregulazioa eta etiketatzea funtsezko gaiak dira etengabeko eztabaidan. Gai hauek ulertzea ezinbestekoa da bioteknologiaren garaian elikadurari eta nekazaritzari buruzko erabakiak hartzeko.
Egilea: Errezetak azalduta
